TÌNH YÊU
Just another WordPress.com weblog
ĐỘ NÉT SÂU / ĐỘ SÂU TRƯỜNG ẢNH (DEPTH OF FIELD)
ĐỘ NÉT SÂU / ĐỘ SÂU TRƯỜNG ẢNH (DEPTH OF FIELD)
Độ sâu trường ảnh là một trong những yếu tố quan trọng nhât để tạo ra cảm giác và sức hút của tấm ảnh. Nếu điều khiển tốt độ sâu trường ảnh, bạn sẽ tạo ra sự khác biệt khi chụp cùng một chủ đề bằng cách quyết định vùng nào rõ nét và vùng nào không. Sức quyến rũ của việc kiểm soát được độ sâu ảnh trường đã khiến cho nhiều nhà nhiếp ảnh chuyển từ chơi máy point and shoot sang những chiếc máy có được nhiều quyền điều khiển DSLR.
1. Độ sâu trường ảnh là gì
Độ sâu trường ảnh – Depth of Field viết tắt là DOF mà anh em nhiếp ảnh thường gọi là “đóp” hay “đốp”. Nói một cách đơn giản DOF là khoảng rõ nét từ tiền cảnh đến hậu cảnh (trước và sau chủ đề).
Muốn cho chủ đề của bạn rõ nét thì nó phải nằm trong khoảng DOF của ảnh. Khi bạn lấy nét, thì ngoài điểm mà bạn cần muốn nét thì những điểm phía trước điểm đó và phía sau điểm đó cũng sẽ nét, đó gọi là khoảng DOF.
Chủ thể rõ và sắc nét khi nằm trong DOF, trong khi những vùng ngoài DOF phía trước và phía sau DOF thì mờ.
Chiều sâu của bức hình được cấu trúc bởi loại ống kính cho thấy những vật ở vị trí cách mặt phẳng hội tụ (focal plane) của máy ảnh một khoảng cách nhất định, tùy theo số tiêu cự, được rõ nét nhất. Các vị trí khác ngoài phạm vi này đều bị mờ. Khoảng cách này tạo nên chiều sâu của bức hình và rộng hay hẹp tùy thuộc vào các loại ống kính, độ mở của ống kính, và khoảng cách hội tụ (focusing distance), kích thước của bức hình và khi xem hình để gần hay xa.
Ống kính có chiều sâu càng hẹp (shallow depth of field) càng đắt tiền vì chụp hình chân dung rất đẹp.
DOF nông
Những máy ảnh có chất lượng cao khi dùng tiêu cự số 2.8 hoặc nhỏ hơn tạo ra một chiều sâu trong bức hình (depth of field). Bức hình sau đây chụp với ống kính 50 mm 1.4 Nikkor AI với số tiêu cự 1.4 cho thấy rõ phím đàn dương cầm và bàn tay người nhạc sĩ.
F8.0, 1 / 13 sec.
Trong những hình ảnh đầu tiên, thiên sứ sắc nét, hình nền ngoài tiêu cự có thể thấy rõ. So sánh với hình ảnh dưới đây.
F2.8, 1 / 100 sec (rollover hình ảnh để thấy sự khác biệt)
Trong hình thứ hai, các thiên sứ trông gần như giống nhau nhưng nền là hoàn toàn bị mờ! Thực tế, nó làm cho các thiên sứ đứng ra nhiều hơn hình trước. Mọi thứ khác khá là giống nhau.
Trong cả hai hình ảnh, các điểm tiêu cự ở tại cùng một vị trí – thiên sứ – chủ đề, nơi cần. Điểm khác biệt là độ sâu của trường (DOF).
Theo Cambridgeincolour, DOF phụ thuộc nhiều vào loại máy ảnh (kích cỡ phim hay cảm quang) và cách thiết lập ống kính (khẩu độ, khoảng lấy nét). Khoảng lấy nét ở đây chính là khoảng cách từ mặt phẳng chứa điểm cần lấy nét tới ống kính.
Sự thực, mỗi ống kính chỉ có khả năng cho ảnh nét nhất tại một khoảng cách nhất định, sau đó, độ nét giảm dần về 2 biên. Tuy nhiên, hiện tượng mờ dần này khá nhỏ và có thể coi như “sắc nét” trong mắt người quan sát. Độ sâu trường ảnh cũng không thay đổi đột ngột từ rất nét đến mờ mà luôn có một vùng trung gian chuyển đổi. Các điểm thuộc vùng chuyển đổi này xuất hiện trên ảnh dưới dạng chấm tròn mà mắt người có thể nhận ra gọi là “Circle of confusion”. Một điểm thuộc vật không còn được coi là nét trên ảnh nếu ta nhận ra đó là một chấm tròn có kích thước lớn hơn 0,01 inch ở khoảng cách 30,5 cm khi nhìn bản in cỡ 20 x 25 cm. Chấm tròn có kích thước nhỏ hơn 0,01 inch thường được coi là điểm tương đối nét.
Lưu ý rằng, độ sâu trường ảnh chỉ tác động đến kích thước tối đa của vòng tròn mờ mà không diễn tả được hiện tượng gì sẽ xảy ra với những vùng thuộc vật nằm ngoài khoảng lấy nét. Khu vực mờ này lần đầu tiên có tên gọi chính thức là “bokeh” vào năm 1997 trên tạp chí Kỹ Thuật Nhiếp Ảnh số tháng 3, 4. Nguồn gốc của từ xuất phát từ phiên âm “bo-ke” trong tiếng Nhật nghĩa là mơ hồ, mù mịt. Hai bức ảnh chụp cùng một vùng không gian với độ sâu giống hệt nhau có thể cho bokeh khác hẳn nhau do hình dạng các lá khẩu ống kính quyết định. Trên thực tế, các chấm mờ “Circle of confusion” không thực sự là một hình tròn hoàn hảo mà là một đa giác đều có từ 5 đến 8 cạnh hoặc thậm chí lớn hơn, tương ứng với số lá thép đặt chéo lên nhau trong lòng ống kính. Số cạnh càng nhiều, chấm mờ càng đạt trạng thái gần tròn. Khi khẩu độ ống kính mở hết cỡ, các lá thép xoay hết ra phía rìa ống kính và các chấm đạt trạng thái tròn hoàn hả
Độ nét sâu có thể biết được bằng cách depth of field scale trên ống kính hoặc xử dụng depth of field scale button trên máy hình.
Để tính toán độ sâu trường ảnh DOF này thường chúng ta phải sử dụng một công thức để tính toán (bạn có thể tham khảo công thức tạihttp://en.wikipedia.org/wiki/Depth_of_field . Công thức này đòi hỏi các thông số bao gồm kích thước của bộ cảm quang, khẩu độ, tiêu cự, khoảng cách từ ống kính đến chủ đề…. Để đơn giản vấn đề tính toán công thức này, bạn có thể sử dụng một trang web tính toán DOF online nhưhttp://www.dofmaster.com/dofjs.html và điền các thông số thì sẽ có ngay khoảng DOF.
KIỂM SOÁT ĐỘ SÂU TRƯỜNG ẢNH
Độ mở và khoảng lấy nét là hai yếu tố quyết định độ mờ của hậu cảnh, tức là kích thước của chấm mờ ngoài vùng lấy nét xuất hiện trên cảm biến máy ảnh.
1. Ảnh hưởng của khẩu độ đối với DOF
Yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến DOF là khẩu độ. Khẩu độ càng lớn thì khoảng DOF sẽ càng ít và ngược lại.
Ví dụ bạn chụp ở khẩu độ f/2.8 thì DOF sẽ ít hơn (cạn hơn, mỏng hơn) so với chụp ở khẩu độ f/22 nếu chụp cùng một chủ đề, cùng một khoảng cách chụp và cùng điều kiện ánh sáng. Thông thường để dễ hiểu chúng ta cần ghi nhớ mẹo đơn giản như sau
Độ mở càng lớn (chỉ số F-stop càng nhỏ) và khoảng lấy nét càng gần thì vùng ảnh nét (DOF) càng ngắn hay càng nông. Khi DOF nông đến mức khoảng cách từ điểm nét gần nhất và xa nhất chỉ còn khoảng vài milimet, rất hay xảy ra hiện tượng mờ ảnh (hay out nét) do sự thay đổi vị trí tương quan giữa máy ảnh và đối tượng cần lấy nét, dù là nhỏ nhất. Bạn có thể bắt gặp điều này khi chụp ảnh macro trong điều kiện thiếu sáng, bắt buộc phải mở khẩu lớn để tránh nhòe do rung lắc.
Ví dụ về DOF rất hẹp là hình ảnh chụp macro ly rượu. Bạn có thể thấy rằng, cả phần trước của ly rượu cũng bị mờ vì nó quá gần.
Bạn có thể hạn chế nhược điểm này bằng cách tăng khoảng cách lấy nét hoặc khép khẩu độ sâu thêm vài stop.
Độ nét sâu rõ
Độ nét sâu cạn
Vì vậy muốn xoá nhoà hậu cảnh bạn có thể chụp ở khẩu độ chừng f/2.8, f/4 hay f/5.6, còn muốn chổ nào cũng nét hết bạn chụp ở khẩu độ f/16 hay f/22 chẳng hạn. Bạn cũng cần thực hành chụp nhiều khẩu độ khác nhau cho cùng một chủ đề của mình để quan sát sự khác biệt trên hình ảnh đối với ống kính của mình.
http://tinhphoto.com/uploads/Image/DOF/anh_2.jpg
Ảnh chụp với khẩu độ f/14 và sử dụng tiêu cự ống kính là 22m. Ảnh nét hầu như từ tiền cảnh đến vô cực.
Các ví dụ khác:
Ta thấy f càng tăng thì DOF càng sâu, tốc độ chụp càng giảm để bảo đảm độ phơi sáng đúng giống nhau cho các bức hình.
2. Ảnh hưởng của khoảng cách từ ống kính đến chủ đề đối với DOF
Khoảng cách từ ống kính đến chủ đề càng gần thì DOF càng mỏng và khoảng cách này càng xa thì DOF sẽ càng sâu. Vì vậy các ảnh phong cảnh thường có khoảng nét sâu, trong khi đó các ảnh chụp cận ảnh thì khoảng nét luôn cạn hơn ( áp dụng điều này khi chụp cùng một loại ống kính có cùng tiêu cự và khẩu độ).
Ảnh chụp lấy nét chú bướm ở khoảng cách xa nên phần nên phần nét sẽ bao gồm được nhiều cành cây phía trước.
Ảnh chụp vẫn lấy nét chú bướm nhưng khoảng cách chụp gần hơn nên đã làm mờ nhoè phần chung quanh giúp chủ đề chính nổi bật hơn.
3. Ảnh hưởng của tiêu cự ống kính đối với DOF
Độ sâu trường ảnh và độ sâu tiêu cự
Độ sâu tiêu cự (Depth of focus hay Focus spread) là một khái niệm có liên quan đến kích thước các chấm mờ. Khi vật thể đã được lấy nét, cảm biến hay phim vẫn có thể di chuyển trong một khoảng nhỏ cỡ millimet mà ảnh thu được của vật vẫn nét. Khoảng cách này được gọi là độ sâu tiêu cự. Khi khẩu càng khép chặt, các chùm sáng đến từ điểm và đi qua ống kính càng có xu hướng bị thu hẹp. Kết quả là kích thước các chấm mờ nhỏ lại và cảm biến có thể di chuyển một khoảng khá dài mà ảnh vẫn tạm coi là sắc nét. Khi đó, độ sâu tiêu cự rộng hơn. Trường hợp ngược lại, khẩu mở to sẽ khiến độ sâu tiêu cự hẹp đi.
Cần phân biệt khái niệm này với khái niệm độ sâu trường ảnh để tránh nhầm lẫn khi đọc các tài liệu sử dụng ống kính và thiết bị nhiếp ảnh.
Tiêu cự ống kính càng dài thì khoảng DOF càng mỏng và ngược lại tiêu cự càng ngắn thì DOF càng sâu. Một ống kính với tiêu cự 200mm sẽ có độ sâu trường ảnh DOF không thể nào bằng ống kính 35mm.
Vì vậy những ống kính tele tiêu cự dài khi chụp ảnh thể thao, ảnh động vật hoang dã… sẽ đòi hỏi bạn phải có kinh nghiệm trong việc lấy nét lẫn xử lý tốc độ, khẩu độ thật nhanh. Trong khi đó những ống kính cực rộng như fish-eye thì khoảng nét dường như bao trùm mọi điểm trên ảnh.
Ảnh chụp ở khẩu độ f/5.6, tiêu cự ống kính 105mm
Ảnh chụp ở khẩu độ f/5.6, tiêu cự ống kính 55mm
Một số chú ý khác
Phần lớn ống kính đều nét nhất ở đoạn giữa độ mở của nó, thường trong khoảng f/8 hoặc f/11. Việc giảm khẩu độ tới tối đa có thể khiến ảnh đạt độ sâu lý tưởng nhưng đòi hỏi thời gian phơi sáng và ISO cao. Ngoài ra, khẩu độ khép quá hẹp có thể làm ảnh hơi mờ do hiện tượng nhiễu xạ. Điều này cũng lý giải tại sao kích thước lỗ sáng trong máy ảnh pinhole không thể chế tạo nhỏ hơn cỡ milimet.
Các tác phẩm macro và chân dung thường đòi hỏi sự hoàn hảo trong bố cục hậu cảnh. Hậu cảnh quá lộn xộn làm giảm độ tập trung của ảnh vào đối tượng chính và gây mất hiệu quả “xóa phông” trên ống kính. Cần kiểm soát tốt độ sâu trường ảnh để tránh bị out nét hay thu được một mớ lổn nhổn đằng sau như trên các máy compact cảm biến nhỏ.
Nếu vật thể chiếm cùng một diện tích trên kính ngắm máy ảnh, nghĩa là hệ số phóng đại là như nhau đối với các ống kính góc rộng và tele thì độ sâu trường ảnh đối với các ống kính này là tương đồng. Nhìn chung, trong đa số trường hợp, hậu cảnh có xu hướng mờ đi khi tiêu cự của ống kính tăng lên. Bảng sau sẽ cho thấy độ sâu trường ảnh tại thiết lập f/4,0 trên thân máy Canon EOS 30D (crop 1.6X).
Ngay cả khi tổng độ sâu trường ảnh là cố định thì sự phân phối vùng ảnh tương đối nét phía trước và sau khoảng lấy nét chính vẫn thay đổi theo độ dài tiêu cự.
Ví dụ:
Chính sự phân bố độ nét không đều làm tăng thêm sự phức tạp của khái niệm DOF, vốn chỉ giúp người ta mường tượng ra tổng độ sâu vùng nét trong một bức ảnh. Bạn không cần quan tâm nhiều đến các số liệu trong bảng, tuy nhiên, cần nhớ trong đầu một quy tắc tương đối đơn giản: với cùng một giá trị khẩu độ, khi càng tăng tiêu cự lên cao, vùng ảnh nét càng thu hẹp. Ngoài ra, cũng cần lưu ý, các ống kính có tiêu cự càng nhỏ (tức góc càng rộng) thì vùng ảnh tương đối nét phía sau điểm cần lấy nét càng sâu, rất thích hợp trong nhiếp ảnh đời thường và phong cảnh. Với ống kính tele thì điều này ngược lại, vùng hậu cảnh phía sau đối tượng lấy nét trở nên cực kỳ mờ do sự phân bố nét tại đây giảm đi.
4. Nút DOF Preview
Trên một số máy ảnh DSLR sẽ có nút DOF Preview, nó cho phép bạn xem trước được khoảng rõ DOF thông qua khung ngắm. Bằng cách lấy nét tại một điểm nào đó, và sử dụng tính năng này bạn có thể xem trước được kết quả của vùng ảnh rõ DOF. Thực sự thì nó cũng không hoàn toàn dễ dàng thực hành lắm vì những gì bạn thấy là một vùng ảnh rõ nhưng hơi tối khi sử dụng tính năng này.
Nút này nếu có trên máy ảnh của bạn, thông thường sẽ nằm phía trước máy ảnh gần ống kính ngay chổ mà tay trái bạn có thể ấn vào. Thực sự với máy ảnh số nếu bạn dùng được nút này thì tốt, còn nếu không bạn cứ chụp và xem lại preview trên màn hình LCD có vẻ dễ hơn.
5. Thực hành chụp ứng dụng DOF
Với những kiến thức ở trên bạn có thể áp dụng vào chụp ảnh và tìm hiểu về DOF. Bạn hãy cài máy ở chế độ ưu tiên khẩu độ (aperture priority) để chụp. Lúc này, bạn chỉ việc thay đổi khẩu độ và máy sẽ tự động điều chỉnh tốc độ cho phù hợp. Dĩ nhiên bạn nên đặt cùng một tiêu cự ống kính (nếu như bạn đang sử dụng ống kính zoom) vào cùng một chủ đề. Sau khi chụp bạn sẽ chép tất cả các file vào máy tính và xem lại properties của nó để so sánh các thông số khi chụp mà đặc biệt là khẩu độ. Nếu bạn muốn quan sát rõ hiệu ứng DOF, bạn có thể chọn chủ đề là những gì có tính chất lặp đi lặp lại hay đều đặn như một hàng cây, những bậc tam cấp liên tiếp, những viên gạch của một mái nhà ngói
Độ sâu trường ảnh là một trong những yếu tố quan trọng nhât để tạo ra cảm giác và sức hút của tấm ảnh. Nếu điều khiển tốt độ sâu trường ảnh, bạn sẽ tạo ra sự khác biệt khi chụp cùng một chủ đề bằng cách quyết định vùng nào rõ nét và vùng nào không. Sức quyến rũ của việc kiểm soát được độ sâu ảnh trường đã khiến cho nhiều nhà nhiếp ảnh chuyển từ chơi máy point and shoot sang những chiếc máy có được nhiều quyền điều khiển DSLR.
1. Độ sâu trường ảnh là gì
Độ sâu trường ảnh – Depth of Field viết tắt là DOF mà anh em nhiếp ảnh thường gọi là “đóp” hay “đốp”. Nói một cách đơn giản DOF là khoảng rõ nét từ tiền cảnh đến hậu cảnh (trước và sau chủ đề).
Muốn cho chủ đề của bạn rõ nét thì nó phải nằm trong khoảng DOF của ảnh. Khi bạn lấy nét, thì ngoài điểm mà bạn cần muốn nét thì những điểm phía trước điểm đó và phía sau điểm đó cũng sẽ nét, đó gọi là khoảng DOF.
 |
Ống kính có chiều sâu càng hẹp (shallow depth of field) càng đắt tiền vì chụp hình chân dung rất đẹp.
Những máy ảnh có chất lượng cao khi dùng tiêu cự số 2.8 hoặc nhỏ hơn tạo ra một chiều sâu trong bức hình (depth of field). Bức hình sau đây chụp với ống kính 50 mm 1.4 Nikkor AI với số tiêu cự 1.4 cho thấy rõ phím đàn dương cầm và bàn tay người nhạc sĩ.
Trong những hình ảnh đầu tiên, thiên sứ sắc nét, hình nền ngoài tiêu cự có thể thấy rõ. So sánh với hình ảnh dưới đây.
Trong hình thứ hai, các thiên sứ trông gần như giống nhau nhưng nền là hoàn toàn bị mờ! Thực tế, nó làm cho các thiên sứ đứng ra nhiều hơn hình trước. Mọi thứ khác khá là giống nhau.
Trong cả hai hình ảnh, các điểm tiêu cự ở tại cùng một vị trí – thiên sứ – chủ đề, nơi cần. Điểm khác biệt là độ sâu của trường (DOF).
Theo Cambridgeincolour, DOF phụ thuộc nhiều vào loại máy ảnh (kích cỡ phim hay cảm quang) và cách thiết lập ống kính (khẩu độ, khoảng lấy nét). Khoảng lấy nét ở đây chính là khoảng cách từ mặt phẳng chứa điểm cần lấy nét tới ống kính.
| DOF và vùng trung gian chứa các chấm mờ (circle of confusion). Ảnh: Cambridgeincolour. |
| Một ví dụ về bokeh trên ống kính Canon 85 mm f/1.8. Ảnh: Wiki. |
Độ nét sâu có thể biết được bằng cách depth of field scale trên ống kính hoặc xử dụng depth of field scale button trên máy hình.
Để tính toán độ sâu trường ảnh DOF này thường chúng ta phải sử dụng một công thức để tính toán (bạn có thể tham khảo công thức tạihttp://en.wikipedia.org/wiki/Depth_of_field . Công thức này đòi hỏi các thông số bao gồm kích thước của bộ cảm quang, khẩu độ, tiêu cự, khoảng cách từ ống kính đến chủ đề…. Để đơn giản vấn đề tính toán công thức này, bạn có thể sử dụng một trang web tính toán DOF online nhưhttp://www.dofmaster.com/dofjs.html và điền các thông số thì sẽ có ngay khoảng DOF.
KIỂM SOÁT ĐỘ SÂU TRƯỜNG ẢNH
Độ mở và khoảng lấy nét là hai yếu tố quyết định độ mờ của hậu cảnh, tức là kích thước của chấm mờ ngoài vùng lấy nét xuất hiện trên cảm biến máy ảnh.
1. Ảnh hưởng của khẩu độ đối với DOF
Yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến DOF là khẩu độ. Khẩu độ càng lớn thì khoảng DOF sẽ càng ít và ngược lại.
Ví dụ bạn chụp ở khẩu độ f/2.8 thì DOF sẽ ít hơn (cạn hơn, mỏng hơn) so với chụp ở khẩu độ f/22 nếu chụp cùng một chủ đề, cùng một khoảng cách chụp và cùng điều kiện ánh sáng. Thông thường để dễ hiểu chúng ta cần ghi nhớ mẹo đơn giản như sau
- Khẩu độ lớn = số F nhỏ = DOF mỏng
- Khẩu độ nhỏ = số F lớn = DOF sâu
- Khoảng rõ nét của hậu cảnh gấp đôi tiền cảnh.
- Nếu bạn chọn một khẩu độ lớn (F nhỏ), độ sâu của trường sẽ rất hẹp. Điều này làm hầu hết các đối tượng ở phía trước của các điểm tập trung và đằng sau những điểm tập trung bị mờ. Điều này là rất thích hợp cho ảnh chân dung, vì nó làm cho các chủ thể nổi bật rất tốt. Trong hình dưới đây, đối tượng nằm trong vùng sẫm sẽ rất sắc nét.
Độ mở càng lớn (chỉ số F-stop càng nhỏ) và khoảng lấy nét càng gần thì vùng ảnh nét (DOF) càng ngắn hay càng nông. Khi DOF nông đến mức khoảng cách từ điểm nét gần nhất và xa nhất chỉ còn khoảng vài milimet, rất hay xảy ra hiện tượng mờ ảnh (hay out nét) do sự thay đổi vị trí tương quan giữa máy ảnh và đối tượng cần lấy nét, dù là nhỏ nhất. Bạn có thể bắt gặp điều này khi chụp ảnh macro trong điều kiện thiếu sáng, bắt buộc phải mở khẩu lớn để tránh nhòe do rung lắc.
Ví dụ về DOF rất hẹp là hình ảnh chụp macro ly rượu. Bạn có thể thấy rằng, cả phần trước của ly rượu cũng bị mờ vì nó quá gần.
- Nếu bạn chọn một khẩu độ nhỏ (F lớn), độ sâu trường ảnh sẽ được rất rộng. Mọi thứ từ những cây gần nhất đến ngọn núi xa nhất sẽ sắc nét.
Wide depth of field Độ sâu rộng lĩnh vực
| Độ sâu trường ảnh (DOF) trong các trường hợp chỉnh khẩu độ của cùng một ống kính. Ảnh: Nikonians. |
 |
Vì vậy muốn xoá nhoà hậu cảnh bạn có thể chụp ở khẩu độ chừng f/2.8, f/4 hay f/5.6, còn muốn chổ nào cũng nét hết bạn chụp ở khẩu độ f/16 hay f/22 chẳng hạn. Bạn cũng cần thực hành chụp nhiều khẩu độ khác nhau cho cùng một chủ đề của mình để quan sát sự khác biệt trên hình ảnh đối với ống kính của mình.
http://tinhphoto.com/uploads/Image/DOF/anh_2.jpg
Ảnh chụp với khẩu độ f/14 và sử dụng tiêu cự ống kính là 22m. Ảnh nét hầu như từ tiền cảnh đến vô cực.
- Độ mở càng lớn (chỉ số F-stop càng nhỏ) và khoảng lấy nét càng gần thì vùng ảnh nét (DOF) càng ngắn hay càng nông. Khi DOF nông đến mức khoảng cách từ điểm nét gần nhất và xa nhất chỉ còn khoảng vài milimet, rất hay xảy ra hiện tượng mờ ảnh (hay out nét) do sự thay đổi vị trí tương quan giữa máy ảnh và đối tượng cần lấy nét, dù là nhỏ nhất. Bạn có thể bắt gặp điều này khi chụp ảnh macro trong điều kiện thiếu sáng, bắt buộc phải mở khẩu lớn để tránh nhòe do rung lắc.
Các ví dụ khác:
f/2.8
2. Ảnh hưởng của khoảng cách từ ống kính đến chủ đề đối với DOF
Khoảng cách từ ống kính đến chủ đề càng gần thì DOF càng mỏng và khoảng cách này càng xa thì DOF sẽ càng sâu. Vì vậy các ảnh phong cảnh thường có khoảng nét sâu, trong khi đó các ảnh chụp cận ảnh thì khoảng nét luôn cạn hơn ( áp dụng điều này khi chụp cùng một loại ống kính có cùng tiêu cự và khẩu độ).
Ảnh chụp lấy nét chú bướm ở khoảng cách xa nên phần nên phần nét sẽ bao gồm được nhiều cành cây phía trước.
Ảnh chụp vẫn lấy nét chú bướm nhưng khoảng cách chụp gần hơn nên đã làm mờ nhoè phần chung quanh giúp chủ đề chính nổi bật hơn.
3. Ảnh hưởng của tiêu cự ống kính đối với DOF
Độ sâu trường ảnh và độ sâu tiêu cự
| Độ sâu tiêu cự khi chỉnh khẩu độ ống kính. Ảnh: Cambridgeincolour. |
 |
Cần phân biệt khái niệm này với khái niệm độ sâu trường ảnh để tránh nhầm lẫn khi đọc các tài liệu sử dụng ống kính và thiết bị nhiếp ảnh.
Tiêu cự ống kính càng dài thì khoảng DOF càng mỏng và ngược lại tiêu cự càng ngắn thì DOF càng sâu. Một ống kính với tiêu cự 200mm sẽ có độ sâu trường ảnh DOF không thể nào bằng ống kính 35mm.
Vì vậy những ống kính tele tiêu cự dài khi chụp ảnh thể thao, ảnh động vật hoang dã… sẽ đòi hỏi bạn phải có kinh nghiệm trong việc lấy nét lẫn xử lý tốc độ, khẩu độ thật nhanh. Trong khi đó những ống kính cực rộng như fish-eye thì khoảng nét dường như bao trùm mọi điểm trên ảnh.
Ảnh chụp ở khẩu độ f/5.6, tiêu cự ống kính 105mm
Ảnh chụp ở khẩu độ f/5.6, tiêu cự ống kính 55mm
Một số chú ý khác
Phần lớn ống kính đều nét nhất ở đoạn giữa độ mở của nó, thường trong khoảng f/8 hoặc f/11. Việc giảm khẩu độ tới tối đa có thể khiến ảnh đạt độ sâu lý tưởng nhưng đòi hỏi thời gian phơi sáng và ISO cao. Ngoài ra, khẩu độ khép quá hẹp có thể làm ảnh hơi mờ do hiện tượng nhiễu xạ. Điều này cũng lý giải tại sao kích thước lỗ sáng trong máy ảnh pinhole không thể chế tạo nhỏ hơn cỡ milimet.
Các tác phẩm macro và chân dung thường đòi hỏi sự hoàn hảo trong bố cục hậu cảnh. Hậu cảnh quá lộn xộn làm giảm độ tập trung của ảnh vào đối tượng chính và gây mất hiệu quả “xóa phông” trên ống kính. Cần kiểm soát tốt độ sâu trường ảnh để tránh bị out nét hay thu được một mớ lổn nhổn đằng sau như trên các máy compact cảm biến nhỏ.
- Ống kính góc rộng và tele
| Trong đa số trường hợp, hậu cảnh có xu hướng mờ đi khi tiêu cự của ống kính tăng lên. Ảnh: Flickr. |
 |
| Tiêu cự (mm) | Khoảng cách lấy nét (m) | Độ sâu trường ảnh (m) |
| 10 | 0,5 | 0,482 |
| 20 | 1 | 0,421 |
| 50 | 2,5 | 0,406 |
| 100 | 5 | 0,404 |
| 200 | 10 | 0,404 |
| 400 | 20 | 0,404 |
Ví dụ:
| Phân phối độ sâu trường ảnh | ||
| Tiêu cự (mm) | Trước | Sau |
| 10 | 70,2% | 29,8 % |
| 20 | 60,1 % | 39,9 % |
| 50 | 54,0 % | 46,0 % |
| 100 | 52,0 % | 48,0 % |
| 200 | 51,0 % | 49,0 % |
| 400 | 50,5 % | 49,5 % |
4. Nút DOF Preview
Trên một số máy ảnh DSLR sẽ có nút DOF Preview, nó cho phép bạn xem trước được khoảng rõ DOF thông qua khung ngắm. Bằng cách lấy nét tại một điểm nào đó, và sử dụng tính năng này bạn có thể xem trước được kết quả của vùng ảnh rõ DOF. Thực sự thì nó cũng không hoàn toàn dễ dàng thực hành lắm vì những gì bạn thấy là một vùng ảnh rõ nhưng hơi tối khi sử dụng tính năng này.
Nút này nếu có trên máy ảnh của bạn, thông thường sẽ nằm phía trước máy ảnh gần ống kính ngay chổ mà tay trái bạn có thể ấn vào. Thực sự với máy ảnh số nếu bạn dùng được nút này thì tốt, còn nếu không bạn cứ chụp và xem lại preview trên màn hình LCD có vẻ dễ hơn.
5. Thực hành chụp ứng dụng DOF
Với những kiến thức ở trên bạn có thể áp dụng vào chụp ảnh và tìm hiểu về DOF. Bạn hãy cài máy ở chế độ ưu tiên khẩu độ (aperture priority) để chụp. Lúc này, bạn chỉ việc thay đổi khẩu độ và máy sẽ tự động điều chỉnh tốc độ cho phù hợp. Dĩ nhiên bạn nên đặt cùng một tiêu cự ống kính (nếu như bạn đang sử dụng ống kính zoom) vào cùng một chủ đề. Sau khi chụp bạn sẽ chép tất cả các file vào máy tính và xem lại properties của nó để so sánh các thông số khi chụp mà đặc biệt là khẩu độ. Nếu bạn muốn quan sát rõ hiệu ứng DOF, bạn có thể chọn chủ đề là những gì có tính chất lặp đi lặp lại hay đều đặn như một hàng cây, những bậc tam cấp liên tiếp, những viên gạch của một mái nhà ngói
5 phản hồi to “ĐỘ NÉT SÂU / ĐỘ SÂU TRƯỜNG ẢNH (DEPTH OF FIELD)”
Quá hay,một bài học thật hữu ích cho những ai mới chập chững bước vào môn nghệ thuật nhiếp ảnh này,cảm ơn bạn nhé
hj thak bac nhiu lam.e moi gia nhap dong dslr nen non lam bai nay rat huu ick.mong bac phay huy
RẤT TUYỆT! ĐƠN GIẢN – CỤ THỂ – DỄ HIỂU…RẤT MONG NHIỀU BÀI VIẾT KHÁC CỦA BẠN. THANKS!
Hay quá. THanks alot. Mong Bác chia sẻ nhiều hơn nữa.
Bảo sao mình hay bị out nét do để khẩu quá mở
Gửi phản hồi
